Με αφορμή τα όσα σκανδαλώδη αποκαλύπτονται για την «Κιβωτό του κόσμου», στην εκπομπή Κοινωνία Ώρα Press μιλήσαμε για τις δομές παιδικής προστασίας, πώς λειτουργούν, πώς θα έπρεπε να λειτουργούν, αν θα έπρεπε να υπάρχουν, με ποιον τρόπο λειτουργίας, πώς θα μπορούσαν ουσιαστικά να προστατεύονται τα παιδιά, την υιοθεσία και την αναδοχή και τις πολιτικές επιλογές γύρω από αυτά τα θέματα. Είχαμε τη χαρά να φιλοξενήσουμε την Τατιάνα Γκόρνυ, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας και Συντονίστρια στον τομέα της αποϊδρυματοποίησης στο Κέντρο Ερευνών Ρίζες ΑμΚΕ, μια γυναίκα που έχει αφιερώσει παραπάνω από 12 χρόνια να ασχολείται με τις δομές παιδικής προστασίας και την αποϊδρυματοποίηση.
«Όταν ένα παιδί μεγαλώνει με ένα κακοποιητικό μοντέλο, είναι πιθανόν να επαναλάβει αυτό το μοντέλο στις σχέσεις του, αυτό έχει μάθει. Χρειάζεται σταθερή θεραπευτική σχέση για να επανορθώσει τον λάθος τρόπο με τον οποίο έχει μάθει να σχετίζεται. Γεννιέται, περνάει το τραύμα και χρειάζεται έναν βασικό φροντιστή, μια εξειδικευμένη φροντίδα… Όταν έχουμε κτίρια που μένουν 30 παιδιά, αλλάζουν συνέχεια οι φροντιστές, δημιουργείται πρόβλημα στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού». Εξηγεί με επιχειρήματα πώς οι δομές επανατραυματίζουν τα παιδιά και αναλύει το μείζον ζήτημα της αποϊδρυματοποίησης, που ξεκινάει από την πρόληψη κι όχι από μία λογική ότι αφήνουμε τα παιδιά παρατημένα στην τύχη τους.
«Έχουμε πολλά παιδιά στις δομές κι όχι αρκετούς ανθρώπους να δουλεύουν με τις οικογένειες. Χρειάζεται πολλή εκπαίδευση για να φροντίσεις ένα παιδί με τραύμα. Αυτό δε μπορεί να γίνει σ’ ένα πλαίσιο συμβίωσης με περισσότερα από 6 παιδιά, που ακόμα κι 6 να είναι, πάλι είναι κακοποιητικό το πλαίσιο γιατί δεν υπάρχει εξειδικευμένη φροντίδα» τονίζει.
Όσο για τη στάση της Πολιτείας απέναντι σ’ αυτά που συμβαίνουν, υπογραμμίζει: «Είναι πολύ πιο οικονομικό για ένα κράτος να στηρίξει την αναδοχή κι όχι την οικονομική συντήρηση των ιδρυμάτων. Αντ’ αυτού, Χριστούγεννα και Πάσχα οι ίδιοι πολιτικοί φωτογραφίζονται εκεί και προωθείται η χορήγηση δωρεών, γιατί τα παιδιά "πουλάνε" και όσοι στηρίζουν με δωρεές ή έστω ένα μικρό ποσό νιώθουν ότι έκαναν το καλό για τα παιδάκια. Δεν μπορεί να λέει ο πρωθυπουργός "καμία ανοχή, κανένα παιδί σε ίδρυμα" και τα Χριστούγεννα να πάνε παιδάκια να τους λένε τα κάλαντα. Τα παιδιά δηλαδή υποχρεούνται να ντυθούν και να δείχνουν καλά…». Θυμίζουμε βέβαια και κατά τη διάρκεια της συζήτησης τι μεγάλος μαραθώνιος είχε γίνει με τις πυρκαγιές στο Λύρειο Παιδικό Ίδρυμα – Ορθόδοξο Χωριό, για να σωθεί η δομή -μια δομή που είναι μακριά από την υπόλοιπη κοινότητα, μεγάλωναν εκεί κορίτσια, σπούδαζαν εκεί και μετά τι γίνονται; Μεγάλο αγκάθι, στο σημείο αυτό, να σημειωθεί πως είναι και οι εκκλησιαστικές δομές ή κι εκείνες που έχουν ένα εκκλησιαστικό υπόβαθρο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις αντιλήψεις που περνούν στα παιδιά, τα «πρέπει» και τον συντηρητισμό.
Μιλώντας για την αποϊδρυματοποίηση, ανοίγει η συζήτηση της αναδοχής και της υιοθεσίας. «Η αποϊδρυματοποίηση ξεκινάει από την πρόληψη. Θα πρέπει να προχωρούν οι αναδοχές. Εμείς προτείνουμε για αρχή την αναδοχή μέχρι να ξεκαθαρίσει το σύστημα παιδικής προστασίας και να προχωρούν οι υιοθεσίες» αναφέρει και με πικρία επισημαίνει πως «έχουμε πολλά παιδιά με αναπηρία και το κράτος θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα σύστημα πρόληψης να βοηθήσει την οικογένεια, να την εκπαιδεύσει για τα μεγαλώσει».
Οι διαδικασίες αναδοχής και υιοθεσίας πράγματι αργούν σε κάποιες περιπτώσεις επειδή κατά κύριο λόγο δεν υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα ποιες είναι οι ανάγκες του κράτους με βάση το συμφέρον του παιδιού πάντα. «Έχουμε ευθύνη όλοι για όσα συμβαίνουν και η γρήγορη διαδικασία συνδέεται με το αίτημα του γονέα» επισημαίνει , εξηγώντας πώς τελικά κάποιοι βλέπουν τα παιδιά σαν προϊόντα και την όλη διαδικασία σα να διαλέγεις προϊόντα. «Το θέμα είναι και τι ζητάνε οι γονείς. Δε διαλέγουν οι γονείς παιδιά, αλλά οι υπηρεσίες επιλέγουν μέσω της πλατφόρμας ΑΛΛΑ με βάση τα κριτήρια που έχουν μεταξύ άλλων συμπληρώσει οι γονείς στην αίτηση. Αν, για παράδειγμα, κάποιος θέλει να υιοθετήσει ένα παιδάκι ΑμΕΑ ή 14 ετών, η διαδικασία είναι γρήγορη. Δυστυχώς, και λυπάμαι που το λέω, οι γονείς συνήθως κοιτάνε υγιή μωράκια ψυχή τε και σώματι, λευκά και μικρά σε ηλικία. Αρνούνται τα υπόλοιπα…».